A primeira referencia documental sobre Meixomence data do 28 de marzo de
1085. Nun documento de compravenda entre os irmáns Paio e Martiño Velázquez, no que o primeiro vendía ao segundo unhas herdades no lugar de Arcos, na parroquia de Graba, aparece mencionado o lugar de
Meisomenz. Cunha grafía similar (
Megimenci ou
Mexemence), aparece de novo mencionado en documentos do século XII, nos que se enumeran as propiedades de
Guntroda Suárez, fundadora en 1154 do mosteiro de San Pedro de Vilanova de Dozón, do cal tamén foi abadesa. As súas posesións atopábanse dispersas por toda a Terra de Deza e acabounas doando ao mosteiro. Era dona dalgunhas en Meixomence, así como outras no lugar de
Meitiriz, do cal os expertos indican a súa localización en Ponte, aínda non puidemos dar co seu emprazamento exacto.
 |
| Vista do lugar de Meixomence // DFA |
Non debemos pasar por alto falar sobre
couto de Rosende neste repaso da historia de Meixomence. Esta entidade xurídica, da cal descoñecemos a data de orixe ou fundación, integraba este lugar e o de Rosende e estaba rexida pola
Encomenda de Beade, dependente da Orde Militar de San Xoán de Xerusalén. Temos constancia de varios foros outorgados por esta institución. Pero esta non foi a única, pois tamén o mosteiro de
San Lourenzo de Carboeiro, priorado dependente do mosteiro compostelán de San Martiño Pinario dende 1500, posuía propiedades neste lugar, do que dan boa fe senllos foros outorgados en 1576 e 1654 respectivamente. O primeiro deles foi dado á Marquesa Yáñez por tres voces e sabemos que se foi prorrogando ata 1830, cando aínda Juan Costoya e outros veciños pagaban a renda orixinal de catro ferrados de centeo; mentres que o segundo nos pon na pista doutras dúas institucións eclesiásticas con posesións en Meixomence, como podemos ler no seguinte extracto: "
más otra leira en el Agro de la Fontiña, que llevará en sembradura dos ferrados de pan y demarca con heredades de la Abadesa de San Payo de Antealtares de la ciudad de Santiago y por otro lado con heredad de dicho comendador de Beade, y por otra parte con heredad de los herederos de Juan de Negreiros, difunto que es del lugar del convento de Aciveiro y de otra parte con el Monte da Cruz". Tratábanse dos mosteiros de
Antealtares, do que dependía o trasdezao de San Pedro de Ansemil, e do de
Santa María de Aciveiro (Forcarei). De Ansemil temos coñecemento de dous foros outorgados en 1422 e 1636 e sobre Aciveiro coñecemos a renda que pagaban algúns veciños do lugar grazas ao que que quedou rexistrado no
Catastro de Ensenada.
(Fragmento do artigo "
Onde o mundo se chama Meixomence", Faro de Vigo (30/09/2017))
