Rosende, máis que un lugar

Hoxe toca falar do lugar de Rosende. Situado na parte oriental da parroquia, deu nome a un couto xurisdicional, no que impartía xustiza dende a Idade Media a Encomenda de Beade, dependente da orde militar de San Xoán de Xerusalén ou orde de Malta. O chamado "Coto de Rosende" estivo formado polas aldeas das Casas do Monte (agora de Silleda), Meixomence e a xa citada Rosende. Este último estivo dividido entre as parroquias de Ponte e Vilar ata finais do século XIX. Aínda a día de hoxe se coñece o lugar que servía como marco divisorio entre ambas partes: o Carballo. No tocante ao ámbito relixioso, convén recordar que a finais do século XVIII os veciños deste lugar e mais os do lugar de Mourelos (Silleda) decidiron construír unha pequena capela ás aforas de Rosende, deixándoa baixo a advocación de Nosa Señora dos Remedios, pasando a ser décadas máis tarde a igrexa parroquial de Ponte.

Vista aérea de Rosende, obtida co programa Google Earth.

Meixomence na historia

Segundo baixamos a costa de Outeiro cara a rotonda da Semana Verde, alviscamos un lugar agochado tras estas instalacións: é o lugar de Meixomence, o primeiro ao que se chega desde Silleda. Os primeiros datos históricos sobre esta aldea son do século XV, cando o couto de Beicomenzo (primeira denominación do lugar) estaba rexido polo arcebispo de Compostela e a encomenda de Beade. Esta última era unha orde militar católica á súa vez dependente da Orde de Malta que, con centro no concello ourensán de Beade, administraba terreos por diversos lugares de Galicia, moitos dos cales herdaran da desaparecida Orde do Temple. Fonte disto todo son os documentos de foro e libros de apeos (trámites nos que se levan a cabo o deslinde e demarcamento das terras suxeitas a un foro), como por exemplo un datado de 1575 cuxo título é “Lugar de Meijomeso, feligresía de San Miguel de Ponte, coto de Rosende”, de onde podemos deducir que o nome de couto de Beicomenzo tornou a ser couto de Rosende, no transcorrer do século XVI. Desde entón, Meixomence pertencería ao couto de Rosende na parte correspondente a Ponte ata a disolución deste probablemente a mediados do século XIX. Como vedes, un lugar cunha pequena, pero á vez, grande historia que rematou o século pasado a carón do maior recinto feiral de Galicia.

Algúns nomes históricos e errados do lugar:
- Beicomenzo (primeiro nome)
- Meixomence (oficial - histórico)
- Meijomence (castelanización do oficial - errado)
- Meijomeso (documento de foros do século XVI - errado)
- Mensumence (interrogatorio do Catastro de Ensenada sobre o Coto de Rosende - errado)

Unha oliveira centenaria.

E alí está ela, quieta, observando o que acontece ao seu arredor. As engurras da súa tona mostran o paso do tempo por ela. Ninguén sabe cando naceu ou quen a plantou, pero foi testemuña de moitas conversas e veu a moita xente recollerse baixo as súas pólas nos días de calor ou cando orballaba algo. "Sempre estivo alí", poderían dicir os nosos maiores ou dirían as persoas que estes coñeceron. Quizais desde que se constuíu a capela dos Remedios, quizais desde que o San Miguel se trasladou alí, nunca o saberemos. O certo é que poucas igrexas e poucas parroquias contan cunha especie arbórea, xa non digo antiga (que de seguro que as haberá máis vellas), que garde tantas historias coma a "nosa" oliveira. Tal é a súa importancia na historia parroquial que a frase "ir para debaixo da oliveira" (e non precisamente vivo) foi usada xeración tras xeración. Con estas humildes palabras fago unha pequena homenaxe a esta árbore, que como dixen ao comezo, alí está e desexo que se manteña ergueita por moitas xeracións máis.

A oliveira por Defuntos (2008)

Ponte no século XVIII (I)

Sabiades que se cumplen 260 anos da elaboración do "Catastro de Ensenada" na nosa parroquia?

Primeira páxina do interrogatorio na xurisdición de Trasdeza.

Empecemos polo principio. O Catastro de Ensenada foi unha indagación catastral dirixida polo Marqués de la Ensenada entre 1750 e 1756 de todos os territorios da Coroa de Castela. Este traballo comezaba cun interrogatorio de 40 preguntas sobre temas tan diversos como poboación, tipo de terras, rendas.... co fin de eliminar ou converter todos os tributos económicos nunha soa contribución, que ao final non se levaría a cabo. Así, nas terras da xurisdición de Trasdeza, este interrogatorio elaborouse en 1752, aportando grandes datos sobre a sociedade e a economía daquela época.